ประวัติคณะรัฐศาสตร์
การเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อปี พ.ศ. 2475 ส่งผลให้มีการก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง (มธก.) ขึ้นในวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2477 ซึ่งนี่ถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของวิชารัฐศาสตร์ในประเทศไทย กล่าวคือ หลังการก่อตั้ง มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองได้จัดการเรียนการสอนวิชารัฐศาสตร์ในฐานะส่วนหนึ่งของหลักสูตร “ธรรมศาสตร์บัณฑิต” (ธ.บ.) สำหรับระดับชั้นปริญญาตรี ขณะที่ระดับชั้นปริญญาโท และปริญญาเอก มีการแยกหลักสูตรออกเป็น 3 ทาง ได้แก่ หลักสูตรรัฐศาสตร์ หลักสูตรนิติศาสตร์ และหลักสูตรเศรษฐศาสตร์
การเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อปี พ.ศ. 2475 ส่งผลให้มีการก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง (มธก.) ขึ้นในวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2477 ซึ่งนี่ถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของวิชารัฐศาสตร์ในประเทศไทย กล่าวคือ หลังการก่อตั้ง มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองได้จัดการเรียนการสอนวิชารัฐศาสตร์ในฐานะส่วนหนึ่งของหลักสูตร “ธรรมศาสตร์บัณฑิต” (ธ.บ.) สำหรับระดับชั้นปริญญาตรี ขณะที่ระดับชั้นปริญญาโท และปริญญาเอก มีการแยกหลักสูตรออกเป็น 3 ทาง ได้แก่ หลักสูตรรัฐศาสตร์ หลักสูตรนิติศาสตร์ และหลักสูตรเศรษฐศาสตร์
สมัยหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ความผันผวนทางการเมือง ตลอดจนสภาพแวดล้อมระหว่างประเทศที่เปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้ต้องมีการปรับปรุงหลักสูตรมหาวิทยาลัยใหม่ จึงได้มีการตรา “ข้อบังคับเพิ่มเติมว่าด้วยการแบ่งแยกการศึกษาเป็น 4 คณะ และกำหนดสมัยการศึกษาและการสอบไล่ พ.ศ. 2492” ซึ่งข้อบังคับนี้นำไปสู่การจัดตั้งคณะรัฐศาสตร์ขึ้นเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2492 โดยในการร่างหลักสูตร คณบดี และคณะกรรมการของคณะได้ศึกษาเปรียบเทียบตัวอย่างหลักสูตรจำนวนมากจากมหาวิทยาลัยในต่างประเทศ รวมทั้งได้รับความช่วยเหลือทางวิชาการจากมูลนิธิ Fulbright ซึ่งเข้ามาดำเนินการในประเทศไทย ณ สมัยนั้นด้วย
สมัยหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ความผันผวนทางการเมือง ตลอดจนสภาพแวดล้อมระหว่างประเทศที่เปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้ต้องมีการปรับปรุงหลักสูตรมหาวิทยาลัยใหม่ จึงได้มีการตรา “ข้อบังคับเพิ่มเติมว่าด้วยการแบ่งแยกการศึกษาเป็น 4 คณะ และกำหนดสมัยการศึกษาและการสอบไล่ พ.ศ. 2492” ซึ่งข้อบังคับนี้นำไปสู่การจัดตั้งคณะรัฐศาสตร์ขึ้นเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2492 โดยในการร่างหลักสูตร คณบดี และคณะกรรมการของคณะได้ศึกษาเปรียบเทียบตัวอย่างหลักสูตรจำนวนมากจากมหาวิทยาลัยในต่างประเทศ รวมทั้งได้รับความช่วยเหลือทางวิชาการจากมูลนิธิ Fulbright ซึ่งเข้ามาดำเนินการในประเทศไทย ณ สมัยนั้นด้วย
ต่อมาปี พ.ศ. 2498 ขณะที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์กำลังได้รับความช่วยเหลือทางวิชาการจากสหรัฐฯ คณะรัฐศาสตร์ก็ตั้งแผนกวิชารัฐประศาสนศาสตร์ในระดับชั้นปริญญาโท โดยจัดการเรียนการสอนทั้งในระบบภาษาอังกฤษ และภาษาไทย พอปี พ.ศ. 2502 แผนกการทูตในระดับชั้นปริญญาตรีจึงถือกำเนิดขึ้นเป็นครั้งแรก (หลังจากที่มีการเรียนการสอนในระดับชั้นปริญญาโทมาเป็นเวลาช้านาน) ติดตามมาด้วยแผนกบริหารรัฐกิจ และแผนกรัฐศาสตร์ศึกษา
ต่อมาปี พ.ศ. 2498 ขณะที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์กำลังได้รับความช่วยเหลือทางวิชาการจากสหรัฐฯ คณะรัฐศาสตร์ก็ตั้งแผนกวิชารัฐประศาสนศาสตร์ในระดับชั้นปริญญาโท โดยจัดการเรียนการสอนทั้งในระบบภาษาอังกฤษ และภาษาไทย พอปี พ.ศ. 2502 แผนกการทูตในระดับชั้นปริญญาตรีจึงถือกำเนิดขึ้นเป็นครั้งแรก (หลังจากที่มีการเรียนการสอนในระดับชั้นปริญญาโทมาเป็นเวลาช้านาน) ติดตามมาด้วยแผนกบริหารรัฐกิจ และแผนกรัฐศาสตร์ศึกษา
ช่วงต้นทศวรรษที่ 2510 ถึงทศวรรษที่ 2520 มีการปรับโครงสร้างเกิดขึ้นเป็นระยะ เพื่อความเหมาะสมทางวิชาการ มีการยุบรวมแผนกปรัชญาการเมือง จนท้ายที่สุด คณะรัฐศาสตร์ก็เหลือแผนกอยู่ทั้งหมด 3 แผนก คือ แผนกการปกครอง แผนกบริหารรัฐกิจ และแผนกความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (แผนกการทูตเดิม) ซึ่งนี่เป็นโครงสร้างที่ดำรงอยู่มาจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ดี คณะรัฐศาสตร์ยังคงพยายามปรับตัวอย่างต่อเนื่อง เพื่อตอบสนองต่อบริบทโลกที่เปลี่ยนแปลงไป และพัฒนาการใหม่ๆ ในทางวิชาการ ช่วงทศวรรษที่ 2530 นอกเหนือจากการริเริ่มโครงการความร่วมมือมากมายกับมหาวิทยาลัยอื่นๆ ทั้งใน และนอกประเทศ คณะรัฐศาสตร์ยังเปิดหลักสูตรพิเศษในระดับปริญญาโทขึ้น 3 หลักสูตร ได้แก่ หลักสูตรปริญญาโท สำหรับผู้บริหารสาขาบริหารรัฐกิจ (EPA) หลักสูตรปริญญาโทสาขาการปกครอง สำหรับผู้บริหาร (MPE) และหลักสูตรปริญญาโทสาขาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (MIR) โดยหลักสูตรสุดท้ายจัดการเรียนการสอนเป็นภาษาอังกฤษ
ช่วงต้นทศวรรษที่ 2510 ถึงทศวรรษที่ 2520 มีการปรับโครงสร้างเกิดขึ้นเป็นระยะ เพื่อความเหมาะสมทางวิชาการ มีการยุบรวมแผนกปรัชญาการเมือง จนท้ายที่สุด คณะรัฐศาสตร์ก็เหลือแผนกอยู่ทั้งหมด 3 แผนก คือ แผนกการปกครอง แผนกบริหารรัฐกิจ และแผนกความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (แผนกการทูตเดิม) ซึ่งนี่เป็นโครงสร้างที่ดำรงอยู่มาจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ดี คณะรัฐศาสตร์ยังคงพยายามปรับตัวอย่างต่อเนื่อง เพื่อตอบสนองต่อบริบทโลกที่เปลี่ยนแปลงไป และพัฒนาการใหม่ๆ ในทางวิชาการ ช่วงทศวรรษที่ 2530 นอกเหนือจากการริเริ่มโครงการความร่วมมือมากมายกับมหาวิทยาลัยอื่นๆ ทั้งใน และนอกประเทศ คณะรัฐศาสตร์ยังเปิดหลักสูตรพิเศษในระดับปริญญาโทขึ้น 3 หลักสูตร ได้แก่ หลักสูตรปริญญาโท สำหรับผู้บริหารสาขาบริหารรัฐกิจ (EPA) หลักสูตรปริญญาโทสาขาการปกครอง สำหรับผู้บริหาร (MPE) และหลักสูตรปริญญาโทสาขาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (MIR) โดยหลักสูตรสุดท้ายจัดการเรียนการสอนเป็นภาษาอังกฤษ
ล่าสุดในปี พ.ศ. 2552 หลังเตรียมความพร้อมมาเป็นเวลาหลายปี ทางคณะก็ตัดสินรักษาความเป็นผู้นำทางวิชาการด้วยการเป็นคณะรัฐศาสตร์แห่งแรกของประเทศที่เปิดหลักสูตรภาคภาษาอังกฤษสำหรับสาขาการเมืองและการระหว่างประเทศ ซึ่งก็คือ หลักสูตร BMIR การเปิดหลักสูตรนี้ทำให้คณะมีความเป็นนานาชาติเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน จำนวนมหาวิทยาลัยคู่สัญญาในต่างประเทศมีมากขึ้นแบบก้าวกระโดด เช่นเดียวกับจำนวนนักศึกษา และคณาจารย์ชาวต่างชาติ
| ชื่อ – นามสกุล | วัน เดือน ปี ที่ดำรงตำแหน่ง |
|---|---|
| 1. ศาสตราจารย์ ดิเรก ชัยนาม | ตั้งแต่ 19 มิ.ย. 2492 – 19 ธ.ค. 2495 |
| 2. ศาสตราจารย์ มาลัย หุวะนันทน์ | ตั้งแต่ 20 ธ.ค. 2495 – 1 ก.ค. 2499 |
| 3. ศาสตราจารย์ ทวี แรงขำ | ตั้งแต่ 2 ธ.ค. 2499 – 4 เม.ย. 2512 |
| 4. ศาสตราจารย์ ปกรณ์ อังศุสิงห์ | ตั้งแต่ 5 เม.ย. 2512 – 9 ก.พ. 2516 |
| 5. ศาสตราจารย์ ดร.กมล เภาพิจิตร | ตั้งแต่ 10 ก.พ. 2516 – 7 ม.ค. 2518 |
| 6. อาจารย์ อนันต์ เกตุวงศ์ | ตั้งแต่ 8 ม.ค. 2518 – 22 พ.ค. 2520 |
| 7. ศาสตราจารย์ ไพโรจน์ ชัยนาม | ตั้งแต่ 23 พ.ค. 2520 – 5 ม.ค. 2521 |
| 8. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นรนิติ เศรษฐบุตร | ตั้งแต่ 4 เม.ย. 2521 – 30 มิ.ย. 2522 |
| 9. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อรุณ รักธรรม | ตั้งแต่ 21 ก.ย. 2522 – 30 ต.ค. 2523 |
| 10. อาจารย์ ชัช กิจธรรม | ตั้งแต่ 6 มี.ค. 2524 – 5 มี.ค. 2526 |
| 11. รองศาสตราจารย์ ดร.ลิขิต ธีรเวคิน | ตั้งแต่ 6 พ.ค. 2526 – 15 พ.ค. 2528 |
| 12. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ระดม วงษ์น้อม | ตั้งแต่ 31 พ.ค. 2528 – 31 ส.ค. 2530 |
| 13. รองศาสตราจารย์ ดร.สุรชัย ศิริไกร | ตั้งแต่ 1 ก.ย. 2530 – 3 ต.ค. 2533 |
| 14. รองศาสตราจารย์ วิสุทธิ์ โพธิแท่น | ตั้งแต่ 4 ต.ค. 2533 – 31 ต.ค. 2536 |
| 15. ดร.เสกสรรค์ ประเสริฐกุล | ตั้งแต่ 1 พ.ย. 2536 – 1 พ.ย. 2538 |
| 16. รองศาสตราจารย์ ดร.โคริน เฟื่องเกษม | ตั้งแต่ 17 ม.ค. 2539 – 4 มี.ค. 2542 |
| 17. รองศาสตราจารย์ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ | ตั้งแต่ 5 มี.ค. 2542 – 14 ต.ค. 2543 |
| 18. รองศาสตราจารย์ ดร.โคริน เฟื่องเกษม | ตั้งแต่ 1 ก.พ. 2544 – 31 ม.ค. 2547 |
| 19. รองศาสตราจารย์ ดร.นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ | ตั้งแต่ 1 ก.พ. 2547 – 31 ม.ค. 2553 |
| 20. รองศาสตราจารย์ ดร.ศิริพร วัชชวัลคุ | ตั้งแต่ 1 ก.พ. 2553 – 31 ม.ค.2556 |
| 21. รองศาสตราจารย์ ดร.ศุภสวัสดิ์ ชัชวาลย์ | ตั้งแต่ 1 ก.พ. 2556 – 31 ก.ค.2561 |
| 22. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ทวิดา กมลเวชช | ตั้งแต่ 1 ส.ค. 2561 – ปัจจุบัน |